10 zakazanych książek (część II)

Trylogia, na podstawie której powstaje morderczy reality-show, antyczne dzieło oraz książka, która wywołała falę samobójstw. To tylko niektóre z publikacji, jakie opiszę w drugiej części zestawienia 10 zakazanych książek.

1. IGRZYSKA ŚMIERCI, SUZANNE COLLINS

Tę trylogię nie trzeba nikomu przedstawiać. Igrzyska Śmierci to futurystyczna wizja Stanów Zjednoczonych podzielonych na dystrykty specjalizujące się w wytwarzaniu danego surowca. Corocznie organizowane są Igrzyska Głodowe, w których dwóch młodych mieszkańców każdego dystryktu muszą wziąć udział. I tak też poznajemy Katniss Everdeen, która walczy o przetrwanie na arenie obserwowanej przez miliony ludzi. 

Igrzyska Śmierci to hit ostatnich lat, fenomen wydawniczy i kinowy. Seria trafiła na półki księgarń niemal na całym świecie, została obejrzana przez masę ludzi na wielkim ekranie - a w dodatku w Rosji powstaje kontrowersyjny reality-show w oparciu o powieść Collins. Zadaniem uczestników będzie przetrwać dziewięć miesięcy na Syberii. Jakby sam klimat nie był zabójczy, to w dodatku uczestnicy będą mogli eliminować siebie nawzajem - i to dosłownie. 

Książka trafiła na listę zakazanych ponieważ zawiera wulgaryzmy, treści nieetyczne, satanistyczne i przedstawia przemoc. 

2. DEKAMERON, GIOVANNI BOCCACCIO

Dzieło powstałe najprawdopodobniej w latach 1350-1353. Zawiera ono 100 nowel, które opowiada sobie grupa 10 florentyńczyków szlachetnie urodzonych dla zabicia czasu, gdyż schronili się oni przed zarazą dżumy. Każda nowela porusza inny temat - najczęściej dotyczą one wad gatunku ludzkiego.

Książka trafiła na listę ksiąg zakazanych już w 1559, a zakaz potwierdzono pięć lat później. Masowo palona we Włoszech już od 1497. Powód - brak przyzwoitości, lubieżność, wulgaryzmy, brak należytego szacunku.

3. KOCHANEK LADY CHATTERLEY, D.H. LAWRENCE

Powieść autorstwa brytyjskiego pisarza wydana w 1928 roku. Opowiada ona losy Konstancji Chatterley, która żyje w czasach I wojny światowej. Na polu bitwy jej mąż, Clifford, zostaje ciężko ranny przez co małżeństwo pary diametralnie się zmienia - na gorsze. Mężczyzna postrzegając siebie za ciężar pozwala swej żonie na znalezienie sobie kochanka. 

W Wielkiej Brytani Kochanek Lady Chatterley zyskał miano powieści pornograficznej z powodu słownictwa i treści jakie zawiera. Sceny zbliżeń, nieprzyzwoitość. 

4. MYSZY I LUDZIE, JOHN STEINBECK

Myszy i ludzie napisane piórem amerykańskiego autora Johna Steinbecka została opublikowana 1937 roku. Bohaterami są dwójka przyjaciół, którzy w trakcie wielkiego kryzysu w latach 30. XX wieku starają się zarobić na życie dzięki tułaczce po ranczach. Głównymi motywami są: przyjaźń, amerykański sen i... alienacja kobiet. 

Powieść oskarżono między innymi o to, że życie przedstawionych w niej ludzi zbyt przypomina życie zwierząt - przetrwają najsilniejsi, wulgarny język i obsceniczność. Książka została usunięta ze szkolnych bibliotek w Tennessee i Ohio.  

5. UCIEKAJ, KRÓLIKU; JOHN UPDIKE

Bohaterem powieści jest Harry Angstrom, który w college'u był mistrzem drużyny koszykarskiej, a obecnie pracuje w domu towarowym. Mężczyzna pod wpływem impulsu porzuca swe dotychczasowe życie - żonę, pracę i ucieka przed stylem życia, jakie narzuca mu społeczeństwo.

Uciekaj, króliku zostało zakazane w Irlandii, usuwana z amerykańskich bibliotek szkolnych i publicznych z powodu nieprzyzwoitości, scen seksualnych, obsceniczności i wulgarnego języka użytego w powieści. 

6. Z ZIMNĄ KRWIĄ, TRUMAN CAPOTE

Wydana w 1966 roku to szokująca powieść pisarza i scenarzysty pochodzenia amerykańskiego. Opisuje ona morderstwo rodziny Clutterów popełnione z tytułową zimną krwią. Prócz tego zawiera historie i psychologiczne aspekty morderców. 

Zakazana z powodu przemocy, opisów scen seksu, profanacji. 

7. LOT NAD KUKUŁCZYM GNIAZDEM, KEN KESEY

Historia pisana oczami jednego z pacjentów zakładu psychiatrycznego wzbudziła wiele emocji wśród czytelników oraz widzów ekranizacji. Ta nietypowa książka zahacza o tematykę zniewolenia i tęsknoty za wolnością. 

Lot nad kukułczym gniazdem prezentuje prawdziwe oblicza zakładów psychiatrycznych, obnaża nieludzkie praktyki stosowane przez lekarzy na swoich pacjentach - marionetkach. Książka była zakazana w wielu amerykańskich szkołach za przemoc, brutalność, wulgaryzmy, popieranie przestępczości i psucie młodzieży. 

8. CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA, JOHANN WOLFGANG VON GOETHE

Powieść epistolarna prezentująca losy tytułowego Wertera nieszczęśliwie zakochanego w Lottcie. Jedno z najważniejszych dzieł okresu Sturm und Drag (burzy i naporu). Goethe stworzył tę powieść kierowany impulsem, gdy jego przyjaciel popełnił samobójstwo strzelając sobie w głowę z pistoletu. Cierpienia młodego Wertera to historia znienawidzona przez wielu polskich uczniów i studentów, za to w czasach premiery wywołała wiele skrajnych emocji i rozpoczęła nową erę - erę Werteryzmu. Ludzie oszołomieni powieścią niemieckiego autora ubierali się na wzór bohaterów, rozmawiali ze sobą na wzór bohaterów oraz... popełniali samobójstwo na wzór głównego bohatera.

Zakazana przez kościół, według którego namawiała ona do samobójstwa. 

9. NAGI LUNCH, WILLIAM S. BURROUGHS

Komediowa apokalipsa w wydaniu amerykańskiego pisarza. Przez wielu okrzyknięta za wspaniałe dzieło, z kolei przez innych za grafomanię i obrzydlistwo. Nagi Lunch to książka, którą należy przeczytać aby cokolwiek o niej powiedzieć. 

Nagi Lunch został zakazany za realistyczne opisy stosunków seksualnych - w tym homoseksualnych.

10. CZERWONY KAPTUREK, BRACIA GRIMM

Zapewne wielu z Was wie, że prawdziwe baśnie braci Grimm wcale nie były takie słodkie i niewinne. Pełno było w nich gwałtów, morderstw i innych grzechów większych bądź mniejszych. Tym razem jednak mowa jest o Czerwonym Kapturku w wersji dla dzieci. Każdy zna historię Kapturka - niewinnej małej dziewczynki niosącej swojej babci koszyk przez las, w którym czai się zły wilk. 

Ale nie każdy z Was wie, że Czerwony Kapturek został zakazany z powodu... butelki wina w koszyczku. 

Część I « » Część III

63. Tajemnica Mirtowego Pokoju, Wilkie Collins

Powieść o tym, jakiego spustoszenia może dokonać kłamstwo i jaką siłę ma prawdziwa miłość. Tymi słowami wydawnictwo reklamuje książkę wspaniałego angielskiego powieściopisarza, Wilkie Collinsa. Już jakiś czas temu miałam możliwość zapoznania się z jego twórczością - Córki Niczyje recenzowałam ponad rok temu, lecz pomimo tego, gdy tylko wspomnę o losach Nory i Magdalen, przechodzi mnie dreszczyk emocji. Nic więc dziwnego, że do powieści Tajemnica Mirtowego Pokoju podeszłam z niemałym entuzjazmem i wysokimi wymaganiami. 

Zacznijmy od opisu samego wyglądu książki. Jest to pierwsze polskie wydanie tejże powieści, w grubej okładce, z której spogląda na czytelnika młoda kobieta o tajemniczym spojrzeniu. Obok niej stoi wózek dziecięcy, jednakże jego zawartość jest dla obserwatora niedostępna. Całość utrzymana w stonowanych kolorach wytwarzających klimat tajemnicy, suspensu.  

Tajemnica Mirtowego Pokoju opowiada o losach Sary Leeson, którą poznajemy w tragicznych okolicznościach. Kobieta pracuje jako służka w domu bogatego państwa Treverton. Jej zadaniem jest spełnianie kaprysów pani Treverton. Niestety, kobieta umiera - wcześniej zmuszając Sarę do obietnicy przekazania listu oraz wytłumaczenia jego zawiłej treści panu Treverton. Sara jest przerażona, bowiem bogata kobieta za pomocą pozostawionej wiadomości chce zdradzić swój największy sekret - sekret, który zburzy wszystko. Sara postanawia schować list i następnego dnia ucieka z posiadłości państwa. Kilkanaście lat później splot wydarzeń sprawia, iż nieskończone sprawy przeszłości odnajdują panią Leeson. Tym razem kobieta musi stawić czoła temu, co wcześniej głęboko schowała przed światem.  

Sam pomysł na fabułę jest niezwykle oryginalny i tajemniczy. Już podczas lektury Córek Niczyich zdałam sobie sprawę z geniuszu Collinsa - jego niezwykłych umiejętności kreowania sekretów i klimatu suspensu. Tego autora nie wolno lekceważyć, moi drodzy. Tajemnica Mirtowego Pokoju wciągnęła mnie już od pierwszych stron. Czytanie tej powieści było czystą przyjemnością napędzaną przez chęć odkrycia każdej tajemnicy napotkanej na drodze fabuły.

Kolejny raz, pisząc o twórczości Wilkie Collinsa, muszę zwrócić uwagę na dokładność autora w tworzeniu każdego bohatera, jakiego napotkamy w powieści. Collins obdarza nietuzinkową fizjonomią i charakterem pokojówkę, ogrodnika, przypadkową damę, czy też głównych bohaterów powieści. Tutaj każdy jest ważny. Nawet teraz, po lekturze powieści, mogę powiedzieć, że jednym z moich ulubionych bohaterów jest pan Shrowl, który stanowi postać epizodyczną.

Pędziłam przez fabułę, chcąc jak najszybciej odkryć sekret schowany w tytułowym Pokoju Mirtowym. Jakaż to potworna tajemnica została spisana ręką umierającej pani Treverton? Dlaczego Sara Leeson tak bardziej nie chce, by ujrzała ona światło dzienne? Atmosfera ulatniająca się z niedopowiedzeń dodatkowo zakrapiana jest niepowtarzalnym klimatem osiemnastowiecznej Anglii. Wiekowe dwory obsługiwane przez służbę, szelest sukni, dystynkcja. Im głębiej zanurzamy się w prozie Collinsa - tym bardziej odczuwamy chęć przewracania stron. Wieczorami z trudem chowałam książkę pod poduszkę. Choć autor przez całą powieść czuwał nad utrzymywaniem wysokiego ciśnienia czytelnika, to i tak pod koniec powywracał nieco moimi wnętrznościami.

Tajemnica Mirtowego Pokoju to powieść, która zdecydowanie sprostała moim wymaganiom. Pióro autora kolejny raz mnie zachwyciło, a po następne powieści Collinsa mogę sięgać w ciemno. Klasyka na wysokim poziomie! Taka, jaką uwielbiam - i taka, jaką mogę polecić z czystym sercem. Przede mną lektura Armadale.

Inne powieści tego autora:

Córki Niczyje ~  Tajemnica Mirtowego Pokoju ~ Armadale

Za egzemplarz serdecznie dziękuję wydawnictwu MG!

10 zakazanych książek

Od fenomenu wydawniczego sprzed kilku lat, książkę, którą ma każdy z nas w swoim domu, po klasyki z przeszłości - zapewne o niektórych zakazanych książkach, które przedstawię w tym zestawieniu, dobrze wiecie, lecz kilka pozycji na pewno Was zaskoczy. Oto pierwsza część cyklu o zakazanych książkach. Wszystkie książki w dzisiejszym poście zostały wydane w języku polskim. 

1. 451° FAHRENHEITA, RAY BRADBURY 

451° Fahrenheita to nieco ponad 230° Celsiusa - właśnie w takiej temperaturze pali się papier. 

Książka wydana w 1953 roku to czarna wizja przyszłości - niepokojąca dystopia, przedstawiająca świat naszych potomków jako miejsce pozbawione "kultury wyższej". Centrem zamieszkanej przez nas planety staje się USA, które prowadzi bezmyślną wojnę niemalże z wszystkimi państwami, jednocześnie zapewniając swym obywatelom ułudę bezpieczeństwa. W świecie tym wszelka literatura jest ściśle zakazana i palona. Media opanowały umysły obywateli, zostały zatracone podstawowe wartości. Wyniszczaniem książek zajmuje się specjalnie wyszkolona jednostka strażaków. Jednym z nich jest Guy Montag. 

Książka zakazana przez profanację, używanie imienia Pana Boga nadaremno, palenie Biblii, obrażanie chrześcijaństwa, bluźnierstwo.

2.  WIECZÓR TRZECH KRÓLI, WILLIAM SHAKESPEARE

Wieczór Trzech Króli to romantyczna komedia autorstwa genialnego Shakespeare'a, napisana około 1600 roku. Akcja utworu toczy się w krainie Iliria, w której to poznajemy Violę - główną bohaterkę. Kobieta wraz ze swoim bratem bliźniakiem rozbija się u wybrzeży Ilirii, po czym traci ze sobą kontakt. Viola postanawia przebrać się za mężczyznę, by rozpocząć służbę na dworze. Wkrótce w przebierańcu zakochuje się pewna dama - Olivia, wierząc, że jest on prawdziwym mężczyzną. 

Dzieło zostało zakazane w szkołach w New Hampshire, gdyż nauczycielom w tym stanie nie wolno dyskutować z uczniami o homoseksualizmie. Fabuła sztuki została uznana za nieodpowiednią. 

3. PRZEMINĘŁO Z WIATREM, MARGARET MITCHELL   

Powieść amerykańskiej pisarki Margaret Mitchell z 1936 roku, to klasyk literatury pięknej poruszający m.in. kwestię wojny secesyjnej, nieszczęśliwej miłości. Główną bohaterką jest Scarlett O'Hara, córka plantatora bawełny mieszkająca na Południu Stanów Zjednoczonych. Poznajemy jej zawiłe losy, bicie nieposłusznego serca, niemoralne myśli - a to wszystko z wojną secesyjną w tle. Przeminęło z wiatrem to jedna z najpiękniejszych książek i miłości, według wielu czytelników. 

Książka była zakazana przez okręg szkolny w Kalifornii z powodu zobrazowania niewolnictwa oraz niemoralne zachowania głównej bohaterki, Scarlett O'Hary. 

4. HARRY POTTER, J.K. ROWLING

Tego chłopca chyba nie trzeba przedstawiać nikomu. Losy Harrego Pottera znają i kochają na całym świecie. Wspaniałe, magiczne uniwersum, które wykreowała brytyjska pisarka podbiło nie jedno serce. Harry Potter stał się nie tylko postacią literacką, ale i filmową. Seria o młodym czarodzieju uczy, że miłość jest najpotężniejszą magią i że zawsze należy stać po stronie przyjaciół. 

Mimo tego Harry Potter został zakazany w szkołach w Massachusetts właśnie przez elementy magiczne, czary, które są nieodpowiednie dla chrześcijan. Prócz tego w 2001 roku w Maine książkę chciano spalić i zakazać, gdyż nawoływała ona do przemocy i czarnoksięstwa.  

5. FOLWARK ZWIERZĘCY, GEORGE ORWELL 

George Orwell swym piórem wielokrotnie wzbudzał kontrowersję. Folwark Zwierzęcy opowiada historię zwierząt, które wygnały z folwarku ludzi i same zaczęły rządzić.  Folwark Zwierzęcy to nic innego jak mistrzowskie, alegoryczne przedstawienie stalinizmu oraz ostrzeżenie przed totalitaryzmem. Książka powstała w roku 1943, lecz autorowi udało się ją wydać dopiero po zakończeniu wojny (1945), jednakże od razu po publikacji dzieło zostało zakazane w ZSRR i innych komunistycznych państwach. 

W 2002 roku została ona zakazana w szkołach w Zjednoczonych Emiratach Arabskich z powodu obecności elementów obrażających Islam - między innymi obecności antropomorficznej, gadającej ludzkim głosem świni. Do dziś jest zakazana Północnej Korei i ocenzurowana w Wietnamie. 

6. LOLITA, VLADIMIR NABOKOV 

Powieść z 1955 roku napisana przez rosyjsko-amerykańskiego autora, Vladimira Nabokova. Lolita to opowieść o seksualnej obsesji dojrzałego mężczyzny na punkcie Dolores - dwunastoletniej dziewczynki. Aktualnie uznawana za arcydzieło - kiedyś cenzurowana i zakazana. 

Zakaz książki był spowodowany jej nieprzyzwoitością. Autora oskarżano o pornografię i pedofilię. 

7. KOD DA VINCI, DAN BROWN

Niezwykle popularna seria o Robercie Langdonie - profesorze Harvardu, znawcy symboliki religijnej, która trafiła na ekrany kin. W Luwrze zostaje popełnione tajemnicze morderstwo. Ciało ofiary zostało ułożone w pozycji przypominającej rysunek wirtuwiański, przedstawiający idealne proporcje ludzkiego ciała.  

Zakazana we wrześniu 2004 roku w Lebanon, po tym jak katoliccy przedstawiciele uznali, iż obraża ona chrześcijaństwo. 

8. UMIŁOWANA, TORI MORRISON 

Główną bohaterką Umiłowanej jest czarnoskóra Sethe - dumna, piękna i pewna siebie kobieta, którą niewola naznaczyła piętnem na ciele i duszy. Akcja powieści dzieje się kilka lat po wojnie secesyjnej. Książka z pogranicza jawy i snu, gdyż bohaterowie powieści obcują z duchami, pojawiają się elementy magiczne. 

Książka wstrząsająca, często zakazywana w szkołach pod wpływem skarg rodziców twierdzących, że Umiłowana to książka zawierająca przemoc, konteksty seksualne oraz bestialstwo.  

9. CHATA WUJA TOMA, HARRIET BEECHER STOWE

Wzruszająca opowieść o czarnoskórych ludziach, którzy utracili swe prawa i zostali zmuszeni do niewolniczej pracy. Codziennie walczą o przetrwanie, godność i wolność - tytułowy Tom głosi, iż człowiek pozostaje wolny, dopóki będzie miał możliwość wyboru między dobrem a złem. 

Zakazana w południowych stanach podczas wojny cywilnej oraz w 1852 roku w Rosji za czasów panowania Mikołaja I. W dodatku książka była oskarżana o podważanie idei religijnych. 

10. SŁOWNIK

Każdy z nas ma go w domu. Być może rzadko używany, ale na pewno gdzieś tam jest. Słownik to zbiór wyrazów ułożonych według pewnej zasady. 

Choć to zupełnie nieszkodliwe dzieło jeszcze nikomu nie zrobiło krzywdy (a zapewne wielu osobom pomogło), to i tak zostało zakazane. Niegdyś w Kalifornii został zakazany w bibliotekach, gdyż zawierał słowa o podłożu seksualnym. 

O której zakazanej książce nie mieliście pojęcia? A może którąś przeczytaliście? 

62. Jazda na rydwanie, Julian Hardy

Dzieckiem w kolebce, kto łeb urwał Hydrze,

Ten młody zdusi Centaury,

Piekłu ofiarę wydrze,

Do nieba pójdzie po laury*

Jazda na rydwanie stanowi moje drugie podejście do self-publishingu, które - jak niektórzy z Was wiedzą, za pierwszym razem nie było udane. Niektóre książki nie powinny być wydane. Są to ciężkie słowa, ale niestety, jak najbardziej zgodne z prawdą. Książka, którą otrzymałam od debiutującego autora, jakim jest Julian Hardy (przydomek artystyczny) przyjęłam z niemałą obawą. Jazda na rydwanie to przede wszystkim kawał ciężkiej pracy - prawie 600 stron na niestandardowym formacie. Lektura tej książki zajęła mi sporo czasu - głównie wieczorami, bo właściwie tylko wtedy miałam odrobinę czasu. I co z tego wyszło? Zapraszam dalej.

Głównym bohaterem powieści Hardego jest Robert Meissner, młody chłopak wstępujący w świat dorosłych. Niestety, brutalna rzeczywistość przerywa niepewne kroki bohatera, zmuszając go do niecodziennych decyzji, ogromnej odwagi i poświęcenia oraz przedwczesnej dojrzałości. Nadchodzi czas wojny. Byłam ciekawa wielości gatunków, które przejawiają się w tej powieści - na początku mamy powieść obyczajową, następnie ewoluuje ona w  wojenną, szpiegowską, sensacyjną. Pojawiają się elementy thrillera politycznego, romansu, erotyku. Zawsze staram się być szczera w swych opiniach, więc i tym razem nie może być inaczej. Czy wielokierunkowość powieści jest jej plusem? Jeden rabin powie tak, inny nie. Ja mówię: nie. Co za dużo, to niezdrowo. Przede wszystkim odrzuciłabym erotyczne aspekty powieści - jak na początku są całkiem znośne, tak później nie da się tego czytać.

Hardy swym piórem częstuje czytelnika rzeczywistością wojenną oraz ludzi czasów wojny. Przybliża odbiorcy rzeczywistość minionych dekad, gdzie śmierć i strach były na porządku dziennym. Robertowi nie można odmówić nietuzinkowej odwagi - na naszych oczach staje się on mężczyzną. Temu co robi, oddaje się w pełni. Dowodem jest jego zacięcie w miłości, jak i walce. 

Wiele rzeczy w tej powieści niesamowicie mnie wciągnęło - polskość, którą początkowo tryska powieść, lekkość pióra, mnogość przypisów informujących mnie o kwestiach, o których nie miałam pojęcia. Jednak w pewnym momencie coś się popsuło. Po okołu stu stronach pojawia się pewien schemat. Każdy związek Roberta jest niemalże identyczny. Choć autor prezentuje różne kobiety, które pojawiły się w życiu bohatera - dla mnie wydają się być identyczne. Identycznie irytujące. Mają tylko inne imiona i historię. Robert z każdej opresji wychodzi obronną ręką, zdobywa kolejne ordery, odnosi sukcesy, przyjmuje rolę wojennego samarytanina, który stara się każdemu napotkanemu człowiekowi pomóc - czy to źle? Nie. Ale, niestety, przez to postać Meissnera wydaje się być mało rzeczywista. Jednakże kreacja głównego bohatera to zdecydowanie plus tej powieści. Warta akcja, nieprzewidywalność. 

Kolejną kwestią, którą chcę poruszyć już niemalże na końcu recenzji Jazdy na rydwanie jest objętość książki. Wiem, że autor sukcesywnie odchudza książkę i jest to bardzo dobra decyzja. Po raz drugi napiszę: co za dużo, to niezdrowo.

Jazda na rydwanie to książka, której warto dać szansę. Autor włożył w powstanie tej książki ogrom pracy i wiele, wiele czasu. Czy zasługuje na wydanie? Jeżeli Julian Hardy dokona kilku zmian w swej debiutanckiej powieści, ktoś na pewno się nią zainteresuje i wyda. 

Autorowi życzę wielu sukcesów i samozadowolenia - a Was zachęcam do przeczytania tej książki. 

Bardzo dziękuję za egzemplarz, który otrzymałam od autora.

* Adam Mickiewicz, Oda do młodości.