180. Pierwsze słowo, Marta Kisiel

Z twórczością ałtorki - Marty Kisiel, mam styczność dopiero od niedawna. Pod koniec września czytałam jedną z jej nowszych książek. Tym razem w moje ręce wpadł zbiór opowiadań polskiej autorki. Jak wypadły zmagania Kisiel z krótką formą?

Marta Kisiel-Małecka (ur. 18 października 1982 we Wrocławiu) – polska pisarka fantasy, z wykształcenia polonistka. Zadebiutowała opowiadaniem Rozmowa dyskwalifikacyjna na łamach internetowego magazynu literackiego „Fahrenheit” (nr 53/2006). W 2010 roku wydawnictwo Fabryka Słów opublikowało jej pierwszą książkę Dożywocie, należącą do serii „Asy Polskiej Fantastyki”. Trzykrotnie została nominowana do Nagrody Zajdla – powieści Nomen omen (2015), Siła niższa (2016) oraz opowiadanie Szaławiła, za które otrzymała nagrodę w 2018 roku. Fani autorki określają ją słowem ałtorka. *

Pewnej nocy do jednej zamkowej celi trafia trzech morderców carów, a każdy z nich słuszny i jedyny. Wallenrod, Winkelried i Wawrzyniec, namaszczony może nie pośród królewskiego truchła w kościelnych podziemiach, ale przecież też w podziemiach... gorzelni. Stanisław Kozik nieoczekiwanie dla siebie znajduje się w odmiennym stanie żywotności. Sokółek zamienia się w słup soli w pewnym rozkosznie fikuśnym przedsiębiorstwie. A Oda Kręciszewska w dniu pogrzebu w lustrze dostrzega wąsik swojej matki, co prowadzi ją do podjęcia pewnych niezbyt przemyślanych, ale całkiem udanych życiowych decyzji. W tym tomie opowiadań nie brakuje też postaci już czytelnikom znanych, jak choćby pewnego pisarza o wyglądzie zmiętego muszkietera i jego prywatnego anioła. W bamboszkach. **

Marta Kisiel choć głównie znana jest z powieści, to swe pierwsze kroki w literaturze stawiała właśnie poprzez krótką formę. W 2006 roku zadebiutowała opowiadaniem Rozmowa dyskwalifikacyjna, które otwiera Pierwsze słowo. Książka ta zawiera jedenaście opowiadań - z sześcioma z nich mieliśmy okazję zetknąć się już wcześniej (Rozmowa dyskwalifikacyjna, Dożywocie, Nawiedziny, Przeżycie Stanisława Kozika, W zamku tej nocy..., Szaławiła), z kolei pozostałe pięć to, tzw. świeżynki - Katabasis, Jadeit, Miasto motyli i mgły, Cały świat Dawida oraz tytułowe Pierwsze słowo. 

Marta Kisiel poprzez swoje najnowsze dzieło zabiera czytelnika w podróż po swojej wyobraźni, a co za tym idzie - twórczości. Pierwsze słowo to swoisty przegląd jej prób literackich, zabawy z piórem, eksperymentów z jakże chłonnym gatunkiem literackim, jakim jest fantastyka. Kisiel właśnie na fundamencie fantastyki stworzyła jedenaście zróżnicowanych opowiadań, których różni niemalże wszystko - czas, miejsce, bohaterowie, problematyka oraz klimat. Z kolei hasłem przewodnim zbioru opowiadań jest synkretyzm gatunkowy. Autorka z finezją połączyła fantastykę z horrorem, humorem, czy nawet i kryminałem, tworząc dzieła oryginalne. Nie brak tu elementów grozy, groteski, absurdu - oraz stylu retro. Pierwsze, debiutanckie opowiadanie Kisiel pod tytułem Rozmowa dyskwalifikacyjna jest napisane w luźny, niezobowiązujący sposób. Z łatwością można dostrzec elementy humorystyczne. Z kolei następujące po nim Katabasis wywołuje w czytelniku przygnębienie. Kompletnie odbiega klimatem od poprzednika. Dożywocie dla fanów Marty Kisiel będzie niczym miód na serce, bowiem opowiadanie to jest bezpośrednio związane z Lichem, cudownie słodkim aniołkiem w bamboszkach, mającym uczulenie na pierze. Wracamy na początków tej niezwykłej historii, przekraczając wraz z Konradem Romańczukiem próg Lichotki. 

,,Znowu czekam. 

Na pierwszy ruch. 

Pierwszy oddech. 

Pierwszy skowyt.''

Wyjątkowo pozytywne wrażenie zrobiły na mnie kolejne trzy opowiadania. Nawiedziny, Jadeit oraz Przeżycie Stanisława Kozika to moje faworyty owego zbioru. Każde z tych opowiadań posiada zupełnie odmienny klimat. W Nawiedzinach można dostrzec tą pokochaną przez wielu Martę Kisiel, której bronią jest wyjątkowy humor oraz umiejętność wykreowania sytuacji tak absurdalnej, że aż śmiesznej. Wyobrażacie sobie sytuację, w której cnotliwy duch nawiedza burdel? Cóż... Kisiel sobie wyobraziła. Co więcej - nawet to opisała! Jadeit spośród wymienionych wyżej ulubieńców, stanowi numer jeden. W tym niestety krótkim opowiadaniu, ujęło mnie właściwie wszystko. Mglisty klimat, mroczne i przerażające morderstwo, kreacja postaci, sposób w jakim autorka połączyła elementy fantastyki z kryminałem oraz thillerem. Jadeit posiada wielki potencjał, zadatek na pełnowymiarową powieść. Przeżycie Stanisława Kozika przedstawia problem społeczny. Obojętność na jednostkę. Opowiadanie wprowadza czytelnika w nostalgiczny nastrój. Podobny klimat posiada przedostatnie opowiadanie - Cały świat Dawida. Miasto motyli i mgły pomimo magicznego tytułu, nie zrobiło na mnie większego wrażenia. Podobnie nieco prześmiewcze W zamku tej nocy... Zbiór posiada jeszcze jedną wisienkę: opowiadanie pod tytułem Szaławiła. Z kolei ostatnie, zaledwie dziesięcio-stronicowe opowiadanie Pierwsze słowo porusza niezwykle trudną problematykę, wzrusza ale i zachęca do refleksji.   

Zbiór opowiadań Marty Kisiel zawiera zarówno te lepsze, jak i gorsze dzieła polskiej autorki. Nie wszystkie opowiadania mnie porwały, ale przeczytanie któregoś z nich nie sprawiło mi problemów. Pierwsze słowo to eklektyczny zbiór twórczości gwiazdy polskiej fantastyki, po który warto sięgnąć. Oprawa graficzna zrobiła na mnie olbrzymie wrażenie, w tekście trudno znaleźć literówki. Całość wykonana ze starannością i zmysłem estetyki. Jak ogólne wrażenia po lekturze? Cóż... coraz bardziej przekonuję się do krótkiej formy. Jak widać, ma ona znacznie więcej do zaoferowania, niż początkowo sądziłam. 

* opis wydawcy 

** opis wydawcy

Za egzemplarz serdecznie dziękuję Wydawnictwu Uroboros!